Η τέταρτη εκπομπή της Θεματικής ενότητας με τίτλο «Καλλωπισμός και ευπρέπεια του Ιεροψάλτου στο Ιερό Αναλόγιο» φιλοξένησε τον Δρ. Γεώργιο Μπιλάλη και ιδρυτή του ψαλτικού συνόλου “ΡΩΜΑΙΪΚΟ”.
Ο όρος επιστήμη απαντάται σε πολλά θεωρητικά της ψαλτικής τέχνης εδώ και αιώνες.
«Μουσική είναι επιστήμη μέλους και των περί μέλος συμβαινόντων». διαβάζουμε στην έντυπη έκδοση (1832) του Μεγάλου Θεωρητικού του Χρυσάνθου (Κεφ. Α΄, παρ. 1).
Στην παράγραφο 7 στο ίδιο κεφάλαιο θα διαβάσουμε: <<Επιστημονικώς δε ψάλλει μόνον ο τέλειος Μουσικός.>>
Μέσα από την έρευνα γίνεται προσπάθεια διεύρυνσης της ανθρώπινης γνώσης, ανεξαρτήτως εφαρμογής και αποτελέσματος.
Το σύνολο των ενεργειών μια έρευνας εξελίσσει το αντικείμενο μελέτης σε αντίθεση με την εκπαίδευση που οδηγεί στη διατήρησή της.
Ο Δρ. Γεώργιος Μπιλάλης, γνωστός διεθνώς για το πλούσιο επιστημονικό του έργο και τις πολλές συναυλίες με το ψαλτικό σύνολο “ΡΩΜΑΙΪΚΟ”, έχει κάνει πολλές και πρωτότυπες έρευνες, σχετικές με την Ψαλτική και την επιστήμη της.
Ένα από τα αντικείμενα μελέτης του είναι η ενδυμασία των ψαλτών στην υστεροβυζαντινή περίοδο. (1261-1453)
Αναπτύχθηκαν θέματα όπως:
• Η έρευνα του Δρ. Γεωργίου Μπιλάλη.
• Πώς απεικονίζονταν οι ψάλτες τον 14ο και 15ο αιώνα μέσα από τις περιγραφές του Neil K. Moran.
• Η ενδυμασία του Ιεροψάλτη από τον 9ο αιώνα.
• Αν σχετίζεται η ενδυμασία του Ιεροψάλτη της Κωνστ/πολης με τους Δερβίσηδες.
• Το χρώμα στα άμφια των Ιεροψαλτών βάση του χειρόγραφου του Ιωάννη Σκυλίτζη (τέλη του 11ου αιώνα).
• Οι μικρογραφίες του Ακάθιστου στον κώδικα Garrett 13, Princeton και η εικονογράφηση του <<Τῇ ὑπερμάχῷ>>.
• Ποία η κοινωνική θέση του Ιεροψάλτη πριν την Άλωση και ποιά στην εποχή μας
• Αν έχουμε το δικαίωμα να αλλάζουμε την μουσική σύνθεση των ύμνων που μας παρέδωσαν οι προγενέστεροι δάσκαλοι.
• Αν η επιλογή του ήχου για την μελοποίηση ενός ύμνου επηρεάζεται από την τυπική διάταξη της ακολουθίας ή αυθαίρετα έκαστος μελοποιός συνθέτει κατά το δοκούν.
• Κατά πόσο θεωρείτε πρέπον κάθε Ιεροψάλτης να προσθέτει στο ράσο του γαλόνια και χρυσοποίκιλτα επιρράμματα.
• Αν οι ψάλτες στο Βυζάντιο, ως μουσικοί της αυλής του βασιλιά, έχοντας γνώση και της κοσμικής/εξωτερικής μουσικής έρχονταν σε αντίθεση με την εσωτερική μουσική της λατρείας.
• Ενώ η ψαλτική τέχνη μας μιλά για την συμμετοχή χορών ψαλτών και πλήθη ψαλμωδών στην λατρεία ο σημερινός Ιεροψάλτης κατέληξε μόνος του στο Ιερό Αναλόγιο.
Ο Δρ. Γεώργιος Μπιλάλης μας διευκρίνισε ότι:
«Στην υστεροβυζαντινή Παλαιολόγεια εποχή οι ψάλτες ήταν ενδεδυμένοι και σκεπασμένοι με τα καπέλα τους».
«Αυτό που λέμε σήμερα Βυζαντινή δεν είναι Βυζαντινή αλλά Νέο-Βυζαντινή. (19ος αιώνας). Είναι Πέτρος Πελοποννήσιος!».
«Ο ψάλτης είναι κατώτερος κληρικός. Από τον 9ο αιώνα γνωρίζουμε ότι ο αναγνώστης ή ο ψάλτης έφερε Οράριο».
«Βάση των χειρογράφων του Ψευδο-Κωδινού ο Δεμέστικος και οι δύο Πρωτοψάλτες φορούσαν άμφια λευκά ενώ οι ψάλτες και ο Μαϊστωρ πορφυρά».
«Ο ιερός Δαμασκηνός έγραφε μουσική ποίηση».
«Ο Χουρμούζιος μεταγράφει το “Επι σοι χαίρει” σε ήχο πλάγιο του τετάρτου. Ενώ ο Φωκαέας κάποια χρόνια αργότερα στο έντυπο το μεταφέρει με την μαρτυρία του (Πα) Πρώτου ήχου».
«Η Νέα Μέθοδος μας έδωσε την δυνατότητα να γεννηθεί νέα μουσική».
«Το γεγονός ότι κάποιοι Ιεροψάλτες έχουν καλλωπίσει το ράσο τους ώστε να είναι ορατό στο μάτι δεν θεωρείτε κακό».
«Καλό είναι να ψάλλουμε από στήθους και όχι να είμαστε “καρφωμένοι” στο μουσικό κείμενο.>>
«Ο Δομέστικος ήταν ο συντονιστής και ο διευθυντής του χορού και είχε δίπλα του δύο Πρωτοψάλτες».
«Ο τεχνίτης Ιεροψάλτης φαίνεται από την χρήση του φωνητικού μέσου που χρησιμοποιεί (φωνή)».
